Ειδική Διαπαιδαγώγηση
Τι σημαίνει ο όρος Ειδική Αγωγή;
Η Ειδική αγωγή ως επιστήμη άρχισε να απασχολεί τους ερευνητές σχετικά πρόσφατα. Ένας από τους κύριους στόχους της σύγχρονης ειδικής αγωγής είναι η ενσωμάτωση των παιδιών με ειδικές ανάγκες στην οικογένεια τους, στο σχολείο τους και στο περιβάλλον – κοινωνία όπου ζουν με σκοπό την εξάλειψη της περιθωριοποίησης και της απομόνωσης αυτών.
Ο πιο πρόσφατος επίσημος ορισμός στην Ελλάδα είναι ότι:
«Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση (ΕΑΕ) είναι το σύνολο των παρεχόμενων εκπαιδευτικών υπηρεσιών στους μαθητές με αναπηρία και διαπιστωμένες ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή στους μαθητές με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες» (Νόμος 3699/2008)
Ποια παιδιά μπορούν να παρακολουθούν προγράμματα ειδικής διαπαιδαγώγησης;
Παιδιά που παρουσιάζουν:
- Ειδικές Μαθησιακές Δυσκολίες (Δυσλεξία, Δυσαριθμησία, Δυσορθογραφία, Δυσγραφία, Δυσπραξία)
- Γενικές μαθησιακές δυσκολίες
- Νοητική Καθυστέρηση (ελαφριά, μέτρια ή σοβαρή)
- Διαταραχές Λόγου & Ομιλίας
- Διαταραχές Όρασης & Ακοής
- Διαταραχές της Συγκέντρωσης και της Προσοχής (ΔΕΠ-Υ)
- Αναπτυξιακές Διαταραχές
- Κινητικές Ανεπάρκειες
- Δυσκολίες προσαρμογής
- Δυσκολίες συμπεριφοράς
Ο ρόλος του Ειδικού Παιδαγωγού:
- Η εκπαιδευτική – παιδαγωγική αξιολόγηση
- Ο σχεδιασμός εξατομικευμένου προγράμματος παρέμβασης και η κατασκευή τυχόν εξειδικευμένου υλικού
- Η διαμόρφωση του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος ανάλογα με τις ανάγκες κάθε παιδιού
- Η συνεργασία με την διεπιστημονική ομάδα για την ολόπλευρη αντιμετώπιση των δυσκολιών του κάθε παιδιού
- Η συνεργασία και η συμβουλευτική των γονέων
- Η συνεργασία με το σχολείο
- Η εύρεση κινήτρων
Αξιολόγηση
Η αξιολόγηση στην ειδική αγωγή είναι μια συστηματική διαδικασία που χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει τις ανάγκες του μαθητή δηλαδή τα δυνατά και αδύνατα σημεία του.
Οι σκοποί της αξιολόγησης είναι:
- Να προσδιοριστούν – εντοπιστούν οι δυσκολίες των μαθητών.
- Να αποφασιστεί αν ο μαθητής χρειάζεται τις υπηρεσίες της ειδικής αγωγής
- Να δημιουργηθεί ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα σύμφωνα με το μαθησιακό προφίλ του μαθητή.
- Να σχεδιαστεί η κατάλληλη διδασκαλία
- Να αξιολογεί την πρόοδο και τον ρυθμό μάθησης του μαθητή.
- η Γλωσσική ανάπτυξη
- οι Νοητικές ικανότητες
- η Λογικομαθηματική σκέψη
- η Λεπτη κινητικότητα και ο γραφοκινητικός συντονισμός
- η Αδρή κινητικότητα
- η Σωματογνωσία
- η Συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη
- η Αυτοεξυπηρέτηση
Τι περιλαμβάνει ένα πρόγραμμα παρέμβασης ειδικής αγωγής;
Ανάλογα με τις ανάγκες του μαθητή μπορεί να περιλαμβάνει:
- Εκμάθηση φωνολογικής ενημερότητας
- Διδασκαλία Ανάγνωσης και Ορθογραφίας
- Ανάπτυξη – εξάσκηση της παραγωγής προφορικού λόγου και της περιγραφικής ικανότητας
- Ανάπτυξη και εμπλουτισμό λεξιλογίου
- Εκμάθηση εναλλακτικών τρόπων επικοινωνίας
- Εξάσκηση στην παραγωγή γραπτού λόγου
- Εκμάθηση στρατηγικών και μεθόδων για την μελέτη των μαθημάτων του σχολείου
- Ενίσχυση των αντιληπτικών ικανοτήτων και εκμάθηση γνωστικών εννοιών
- Διδασκαλία λογικομαθηματικής σκέψης και μαθηματικών
- Εξάσκηση της λεπτής και αδρής κίνησης
- Εξάσκηση των γραφοκινητικών δεξιοτήτων
- Εκμάθηση και εξάσκηση σε δραστηριότητες καθημερινής ζωής (αυτοεξυπηρέτηση)
- Προγράμματα για την ανάπτυξη φαντασίας και παιχνιδιού
- Εκμάθηση και εξάσκηση κοινωνικών δεξιοτήτων
- Τροποποίηση συμπεριφοράς για την οριοθέτηση, την αύξηση συγκέντρωσης της προσοχής και τη μείωση υπερκινητικότητας
- Ψυχολογική στήριξη του παιδιού για την ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και ανάπτυξη του αισθήματος επιτυχίας
Γιατί είναι σημαντική η συνεργασία με τους γονείς;
Η συνεργασία μεταξύ γονέων – ειδικών είναι απαραίτητη για την επιτυχία κάθε παρέμβασης. Αυτό συμβαίνει γιατί, το οικογενειακό περιβάλλον είναι αυτό που παίζει τον κύριο ρόλο στην ανάπτυξη ενός παιδιού και ιδιαίτερα στα πρώτα χρόνια της ζωής του.
Οι γονείς και οι ειδικοί πρέπει να συνεργαστούν σε βάθος χρόνου προς όφελος του παιδιού που δέχεται την παρέμβαση. Είναι σημαντικό να υπάρχουν ισορροπίες στις σχέσεις γονέων – ειδικών και η συνεργασία τους να βασίζεται στην συντροφικότητα και την αμοιβαία κατανόηση.
Οι γονείς από την πλευρά τους είναι αυτοί που ξέρουν καλύτερα το παιδί και μέσα από τις πληροφορίες τους μπορεί ο ειδικός να αποκτήσει μια σφαιρική αντίληψη της εικόνας του παιδιού.
Οι ειδικοί θα πρέπει να έχουν συμβουλευτικό και υποστηρικτικό ρόλο για να βοηθήσουν τους γονείς να δημιουργήσουν ένα οικογενειακό περιβάλλον που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού τους και να βοηθήσουν στην ένταξη των παιδιών μέσα στην καθημερινή ζωή της οικογένειας.